22 januari, 2002
Toeristen gevangenis
Groeten uit Zwolle, want daar zit ik nu nog steeds. Ik ben inmiddels gewend aan het ‘zelf’ koffiezetten en voel me al helemaal thuis in het matige kroegleven alhier. Ondertussen ben ik al flink aan het voorbereiden voor het vervolg op mijn reizen.
Deze week ontving ik post uit Kaapstad, in het nog immer warme Zuid-Afrika. Een verslaggever van het Citylife Entertainment Magazine in die stad stuurde mij een kopie van een verhaal dat hij over mij had geschreven, vergezeld van wat foto’s en een briefje. En daar gingen mijn gedachten. Het was warm, die dag, en Yazeed, een razende reporter die graag schrijft en publiceert, reisde met mij mee naar het Robben Eiland. Het eiland dat wereldberoemd werd omdat Nelson Mandela daar in de gevangenis had gezeten.
Terugkijkend op die dag herinner ik mij de emoties die door mij heen vloeiden. Een oud-gevangene leidde een aantal keer per dag groepjes toeristen door het voormalige gevangeniscomplex. Ik weet nog hoe enorm ik me schaamde toen een rondbuikige Amerikaan de man onderbrak met de vraag: “Wanneer krijgen we de pinguïns te zien?”. Ik zag de man knipperen met z’n ogen en zijn verhaal vervolgen. Hij zal wel gewend zijn aan die oppervlakkige buitenlanders die totaal geen interesse zien in de inhumane omstandigheden die hier decennia lang hebben plaatsgevonden. Politieke gevangenen zoals Mandela werden zwaarder gestraft dan simpel criminele gevangen. Apartheid was zelf in de gevangenis doorgedrongen. Zwarten kregen slechts een bakje rijst, terwijl blanke gevangenen van fruit mochten genieten.
Het was hard om er te zijn. Het waren immers toch de Nederlanders die er 400 jaar geleden begonnen met het aanrichten van de schade. Wij wilden wat eigendommen in het land en gunden dat anderen niet, want wij waren beter en we kennen hen toch niet. En soms zijn we daar nog steeds goed in.
En dan hoorde ik hoe Mandela de gevangenis had omgetoverd tot een heuse universiteit. Er werd gestudeerd en iedereen hielp elkaar door de barre tijd. Allen maar om er beter af te komen dan toen ze naar het eiland verbannen werden. Met als resultaat dat bijna iedere politiek gevangene de gevangenis uitkwam met een aantal diploma’s op zak om de maatschappij eens flink aan te vallen.
Yazeed had vaak genoeg meegelopen met toeristen, hij heeft zelfs in het souvenirwinkeltje op het eiland gewerkt. Hij zuchtte toen ik hem vertelde over de simpelheid van sommige mensen die helemaal naar Zuid-Afrika afreizen en het Robben Eiland bezoeken vanwege de pinguïns. “Misschien moeten ze het beleid van de voormalige gevangenis veranderen. Wedden dat simpele toeristen het hartstikke boeiend zullen vinden om eens echt gevangen te zitten? En dan gelijk, onverwachts natuurlijk, voor een hele week. Dagelijks een bakje rijst met veel vernederingen.” Ik lachte naar Yazeed. Goed idee. Zet er camera’s in en Endemol kan Expeditie Robbeneiland beginnen. Ik ben even bellen…
Ramon.
